صنایع لبنی شامل فرآوری شیر خام به فرآورده هایی از جمله شیر، کره، پنیر، ماست و … با استفاده از فرآیندهایی مانند سرد کردن، پاستوریزاسیون و همگن سازی است. محصولات فرعی معمولی شامل دوغ، آب پنیر و مشتقات آن است. در ادامه شرح فرآیند سیستم تصفیه پساب صنایع لبنی آورده شده است.
مقادیر زیادی آب در طی فرآیند تولید پساب حاوی قندهای محلول، پروتئین ها، چربی ها و احتمالاً باقیمانده مواد افزودنی استفاده می شود. به طور کلی پساب لبتی دارای مشخصات زیر هستند:
- تقاضای اکسیژن بیوشیمیایی (BOD) با متوسط دامنه 0.8 تا 2.5 کیلوگرم در هر تن شیر در پساب تصفیه نشده
- تقاضای اکسیژن شیمیایی (COD) که به طور معمول حدود 1.5 برابر سطح BOD است.
- کل مواد جامد معلق (TSS) با محدوده 100-1000 میلی گرم در لیتر (mg/l)
- فسفر (phosphorus) در محدوده 10 تا 100 میلی گرم در لیتر (mg/l)
- نیتروژن (nitrogen) حدود 6 درصد از سطح BOD
- کل مواد جامد محلول (TDS)
تولید خامه، کره، پنیر و آب پنیر منبع اصلی BOD در پساب صنایع لبنی است. معادل بار آلودگی مواد تشکیل دهنده خاص شیر عبارتند از:
- 1 کیلوگرم چربی شیر = 3 کیلوگرم COD
- 1 کیلوگرم لاکتوز = 1.13 کیلوگرم COD
- 1 کیلوگرم پروتئین = 1.36 کیلوگرم COD
پساب تولیدی ممکن است حاوی عوامل بیماری زا از مواد آلوده یا فرآیندهای تولیدی باشد. پساب لبنی اغلب ایجاد بو می کند و همچنین در بعضی موارد گرد و غبار ایجاد می کند که باید کنترل شود.
مهندسین رابین کو برای ایجاد کارآیی در تصفیه پساب و الزامات کنترل بو در صنایع لبنی راه حل های کاملی را ارائه می دهد. راه حل ها و پیشنهادات شامل مزایای زیر است:
- بهینه سازی استفاده از آب و مواد شیمیایی تمیز کننده با گزینه ای برای گردش مجدد در آب خنک کننده.
- جداسازی پساب از تاسیسات بهداشتی، سیستم های پردازش و خنک کننده (از جمله تغلیظ) ؛ این امر توانایی بازیافت فاضلاب را تسهیل می کند.
- بازیابی انرژی از طریق استفاده در مبدل های حرارتی برای خنک سازی و چگالش.
- استفاده از نازل های فشار بالا برای به حداقل رساندن مصرف آب.
فاضلاب لبنیات با تنظیم pH و استفاده از مواد شیمیایی منعقد کننده قوی برای از بین بردن هرگونه امولسیون ناشی از مواد پاک کننده، ضد عفونی کننده ها، رسوب مواد جامد و چربی ها تصفیه می شود. این مواد شیمیایی برای ایجاد امول زدایی (de-emulsification)، ته نشینی یا رسوب (precipitation) ، انعقاد (coagulation) و لخته سازی (flocculation) اضافه می شوند.
استفاده مجدد از پساب صنایع لبنی نیز می تواند با استفاده از جذب (adsorption) و جداسازی ممبران یا غشا (membrane) در میان سایر فرآیندها فراهم شود. رنگ و بو ممکن است پس از تصفیه با کربن فعال کاملاً از بین برود. آب پیش تصفیه شده را می توان از طریق سیستم غشای اسمز معکوس (RO) جریان متقابل عبور داد و سپس از آب خروجی مجدداً استفاده کرد.
روش معمول برای تصفیه پساب صنایع لبنی به شرح زیر است:
شکستن امولسیون / تنظیم /(Adjustment) pH انعقاد:
pH با کنترل کننده pH توسط مواد قلیایی (یا اسید) به حدود 8.5 رسیده یا کاهش می یابد. برای از بین بردن هرگونه امولسیون و ایجاد رسوب مواد جامد ، یک امولسیون زدای انعقادی اضافه می شود. یک لخته یا فلوک (floc) ایجاد می شود که نشان دهنده امولسیون است و مواد معلق (suspended solids) رسوب می کنند.
اختلاط سریع (Flash Mix)
فاضلاب همراه با لخته رسوبی به ناحیه اختلاط سریع وارد می شود که در آن لخته ساز پلیمری (polymer flocculent) اضافه می شود. در این مرحله پراکندگی لخته ساز در سراسر فاضلاب منعقد شده به حداکثر می رسد.
اختلاط کند (slow mix)
اکنون فاضلاب به ناحیه اختلاط کند یا آهسته وارد می شود و فرآیند لخته سازی انجام می شود تا جریان را به ذرات بزرگتر مناسب برای شناور شدن توسط حباب های هوا تبدیل کند.
زلال سازی (Clarifier) / شناور سازی با هوای محلول(DAF)
پساب لخته شده به سیستم DAF (Dissolved Air Flotation) وارد می شود که در آن ذرات لخته با جریان برگشتی توسط حباب های ریز محلول تحت فشار در پساب جمع آوری می شوند. ذرات فلوک به حباب ها متصل می شوند و در سطح شناور می شوند که در آن به صورت مکانیکی درون محفظه لجن کفگیر شناور قرار می گیرند.
آب تصفیه شده، شفاف و زلال می شود سپس از انتهای DAF خارج می شود و در صورت لزوم در پایین دست برای تصفیه بیشتر جریان می یابد. حباب های سیستم DAF از سیستم حلال بازیافت هوا به دست می آیند که بخشی از پساب تصفیه شده را می گیرد، آن را تحت فشار قرار می دهد و هوا را برای حل شدن وارد پساب می کند. با آزاد شدن فشار در ورودی DAF در حضور فاضلاب لخته شده، هوای محلول از پساب خارج شده و یک جریان حباب ریز مناسب ایجاد می کند.
مدیریت لجن سیستم DAF
لجن یا کفاب چربی و روغن سیستم تصفیه حاصل از جمع آوری اتوماتیک توسط اسکیمر (skimmer) خارج می شود و لجن تولیدی آن به مخزن نگهداری لجن پمپ می شود تا تغلیظ گردد و به صورت ناپیوسته و مرحله ای برای دفع یا پردازش در فیلتر پرس (Filter Press) آبگیری (Dewatering) می شود.
لجن با کمک فیلتر مخلوط و متراکم می شود تا تخلخل و قابلیت تصفیه پذیری را بهبود بخشد که باعث بهبود خشکی کیک و جلوگیری از گرفتگی زودهنگام پارچه های فیلتر پرس می شود. لجن یا کف متراکم شده اجازه می دهد به اندازه کافی جمع شود تا یک مرحله کامل برای فیلتر پرس فراهم شود.
فیلتر پرس با لجن پمپ می شود تا زمانی که پر شود. سپس فیلتر پرس از “کیک” نیمه جامد که محتوی تقریباً 20 تا 35٪ مواد جامد است خالی می شود. کیک لجن (Sludge cake) مواد جامد زیادی دارد و باید طبق مقررات زیست محیطی دفع گردد.
برنامه های کاربردی:
- شرکت های تولید لبنیات (Dairy products companies)
- پنیر جامد (Solid cheese)
- پنیر خامه ای (Cream cheese)
- خامه ترش و پنیر سنتی (Sour cream and cottage cheese)
- شیر خشک (Dry milk)
- شیر تغلیظ شده شیرین (Sweetened condensed milk)
- بستنی (Ice cream)
منبع: dairy products wastewater treatment system process description
4 دیدگاه. دیدگاه تازه ای بنویسید
برای یک واحد کارگاه لبنی سیستم تصفیه پساب و چربی گیری نیاز داشتیم.
سلام بله حجم پساب لبنی تولیدی در کارگاه روزانه چقدر هست؟ آیا فقط چربی گیری مد نظر است یا سیستم تصفیه پساب
سلام اطلاعات خیلی خوبی در مورد روند تصفیه پساب لبنی گذاشتید ممنون
سلام و ارادت ممنون از همراهیتون