ضدعفونی (disinfection)
ضدعفونی به معنای حذف، غیرفعال سازی یا از بین بردن میکروارگانیسم های بیماریزا است. میکروارگانیسم ها از بین می روند یا غیرفعال می شوند، در نتیجه رشد و تولید مثل پایان می یابد.
وقتی میکروارگانیسم ها از آب آشامیدنی پاک نشوند، استفاده از آب آشامیدنی باعث بیماری افراد می شود.استریلیزاسیون (Sterilization) فرآیندی است که به ضدعفونی مربوط می شود. با این حال، در طی فرآیند استریلیزاسیون یا گندزدایی، تمام میکروارگانیسم های موجود ، میکروارگانیسم های مضر و بی ضرر از بین می روند.
با ضدعفونی کننده های فیزیکی یا شیمیایی می توان گندزدایی کرد. این عوامل همچنین آلاینده های آلی را از آب پاک می کنند، که به عنوان مواد مغذی یا پناهگاه میکروارگانیسم ها عمل می کنند. ضد عفونی کننده ها نباید فقط میکروارگانیسم ها را از بین ببرند.
ضد عفونی کننده ها همچنین باید اثر باقیمانده داشته باشند، به این معنی که پس ازآن ضدعفونی کننده در آب فعال می ماند. یک ماده ضد عفونی کننده باید از رشد میکروارگانیسم های بیماریزا در لوله کشی پس از ضد عفونی جلوگیری کند و باعث آلودگی مجدد آب شود.
برای ضد عفونی شیمیایی آب می توان از مواد ضد عفونی کننده زیر استفاده کرد:
– کلر (Cl2)
– دی اکسید کلر (ClO2)
– هیپو کلریت (OCl–)
– ازن (O3)
– هالوژن ها: برم(Br2) ، ید (I)
– کلرید برم (BrCl)
– فلزات: مس(Cu2+) ، نقره (Ag+)
– کالیوم پرمنگنات (KMnO4)
– فنول ها (Phenols)
– الکل ها (Alcohols)
– صابون و مواد شوینده (Soaps and detergents)
– نمکهای آمونیوم کوارتیر (Kwartair ammonium salts)
– آب اکسیژنه (Hydrogen peroxide)
– چندین اسید و باز (Several acids and bases)
برای ضد عفونی فیزیکی آب می توان از مواد ضد عفونی کننده زیر استفاده کرد:
نور ماورا بنفش (UV)
– تشعشع الکترونیکی (Electronic radiation)
– اشعه گاما (Gamma rays)
– صدا ها (Sounds)
– حرارت (Heat)
فرآیند ضدعفونی چگونه کار می کند؟
غیرفعال سازی شیمیایی آلودگی میکروبیولوژیکی در آب طبیعی یا تصفیه نشده معمولاً یکی از آخرین مراحل کاهش میکروارگانیسم های بیماری زا در آب آشامیدنی است. ترکیبی از مراحل تصفیه آب (اکسیداسیون، انعقاد، ته نشینی، ضدعفونی، فیلتراسیون) باعث می شود که نوشیدن آب پس از تولید ایمن باشد.
به عنوان یک اقدام اضافی، بسیاری از کشورها برای محافظت از آب در برابر آلودگی میکروبیولوژیکی در سیستم توزیع آب، مرحله دوم ضد عفونی را در پایان فرآیند تصفیه آب اعمال می کنند. معمولاً در طی این فرآیند ضدعفونی، فرد از نوع ضد عفونی کننده متفاوتی از ماده ضدعفونی کننده قبلی استفاده می کند.
ضد عفونی کننده اطمینان می دهد که در هنگام توزیع، باکتری ها در آب تکثیر نخواهند شد. باکتری ها می توانند پس از اولین مرحله ضد عفونی در آب باقی بمانند یا در هنگام شستشوی مجدد آب آلوده (که می تواند حاوی باکتری های آب زیرزمینی در نتیجه ترک لوله کشی باشد) در آب قرار گیرند.
مکانیسم ضد عفونی
ضد عفونی معمولاً به دلیل خوردگی دیواره سلول در سلولهای میکروارگانیسم ها، تغییر در نفوذپذیری سلول، پروتوپلاسم یا فعالیت آنزیم (به دلیل تغییر ساختاری آنزیم ها) صورت می گیرد. این اختلالات در فعالیت سلولی باعث می شود که میکروارگانیسم ها دیگر قادر به تکثیر نباشند. این باعث از بین رفتن میکروارگانیسم ها می شود. ضد عفونی کننده های اکسید کننده همچنین مواد آلی موجود در آب را تخریب می کنند و باعث کمبود مواد مغذی می شوند.