آزمایشگاه فاضلاب به عنوان یکی از اجزای حیاتی در مدیریت آلودگی آب و بهبود کیفیت محیط زیست شناخته می شود. این آزمایشگاه ها وظیفه دارند تا کیفیت فاضلاب های تولید شده در صنایع، شهرها و سایر منابع را ارزیابی کنند. با استفاده از فناوری های پیشرفته و روش های علمی، نمونه برداری از فاضلاب ها و آنالیز ترکیبات شیمیایی و میکروبی آن ها انجام می شود.
این فرآیند به شناسایی آلودگی ها و تعیین راهکار های مناسب برای تصفیه و بازیافت آب کمک می‌کند. در این مقاله به بررسی روش ها، تجهیزات و تکنیک های آزمایشگاهی فاضلاب و همچنین اهمیت آن ها در حفاظت از سلامت عمومی و محیط زیست پرداخته می شود.
کدام پارامتر ها در آزمایشگاه فاضلاب بررسی می شوند؟
- PV: مقدارPV (پرمنگنات) به تعیین میزان اکسیژن مورد نیاز فاضلاب و پساب قبل از تخلیه در محیط می پردازد. آزمایش PV با استفاده از پرمنگنات پتاسیم در شرایط اسیدی برای نشان دادن اکسیداسیون مواد آلی در آب های طبیعی انجام می شود و معمولاً به صورت میزان اکسیژن مصرفی در هر لیتر آب اندازه گیری می شود.
- COD :COD(اکسیژن مورد نیاز شیمیایی) میزان اکسیژن محلول لازم برای تجزیه مواد آلی نمونه آب را اندازه گیری می‌کند و شامل اکسیژن مورد نیاز برای تجزیه مواد آلی بیولوژیکی (BOD) و مواد آلی بی اثر است. در مقایسه با BOD که معمولاً 5 روز طول می‌کشد، COD یک فرآیند سریع تر است که فقط چند ساعت زمان می برد. مقدار استاندارد COD برای پساب خروجی تصفیه خانه ها جهت تخلیه در آب های سطحی و چاه 60 میلی‌گرم بر لیتر و برای کشاورزی و آبیاری 200 میلی‌گرم بر لیتر است.
- BOD :BOD(اکسیژن مورد نیاز زیستی) مقدار اکسیژن مورد نیاز برای تجزیه مواد آلی توسط باکتری ها را نشان می دهد. تخلیه پساب با غلظت BOD بالا در آب ها اکسیژن موجود را کاهش می دهد و می تواند به مرگ آبزیان منجر شود.
همچنین، مقدار BOD بالا در پساب خروجی تصفیه خانه ها نشان دهنده عملکرد نامناسب سیستم تصفیه است. هدف اصلی تصفیه فاضلاب کاهش BOD در آن است. BOD شاخصی برای اندازه‌گیری مقدار مواد آلی موجود در پساب است و مقدار استاندارد آن برای تخلیه در آب های سطحی و چاه 30 میلی‌گرم بر لیتر و برای کشاورزی و آبیاری 100 میلی‌گرم بر لیتر می باشد.
- TSS :TSS (کل جامدات معلق) شامل جامدات آلی (مانند چربی) و غیرآلی (مانند ماسه و پلاستیک) است. بالا بودن TSS ممکن است نشان دهنده جمع شدن لجن در ته مخزن باشد و ممکن است نیاز به کاهش حجم لجن داشته باشد.
این پارامتر باعث کاهش شفافیت آب می شود و اجازه می دهد نور بیشتری به آب نفوذ کند، که منجر به افزایش دما و کاهش اکسیژن می شود. آب با اکسیژن پایین می تواند تأثیر منفی بر آبزیان بگذارد یا حتی موجب مرگ آن ها شود. مقدار استاندارد TSS برای تخلیه در آب های سطحی 40 میلی‌گرم بر لیتر و برای کشاورزی و آبیاری 100 میلی‌گرم بر لیتر تعیین شده است.
- TOC :TOC(کربن آلی کل) معیاری برای اندازه گیری تجزیه مواد آلی در آب است و به عنوان یک روش مستقیم برای سنجش میزان مواد آلی به کار می رود. این روش از اوایل دهه 1970 برای تحلیل کیفیت آب و پساب مورد استفاده قرار گرفته است.
- TDS :TDS (جامدات محلول) حاوی غلظت بالایی از نمک ها مانند کلرید، سولفات، کلسیم و منیزیم است و استفاده از پساب با TDS بالا برای آبیاری کشاورزی و کاربرد های صنعتی مناسب نیست. برای تخلیه این پساب ها در آب های سطحی، غلظت این نمک ها در منابع پذیرنده نباید بیش از 10 درصد در شعاع 200 متری افزایش یابد. همچنین، در تخلیه به چاه های جذبی، افزایش این نمک ها نسبت به آب مصرفی نیز نباید بیش از 10 درصد باشد.
- pH : مقدار pH در فاضلاب تأثیر زیادی بر واکنش های شیمیایی و بیولوژیکی دارد و بنابراین بررسی منظم آن در پساب ضروری است. دامنه pH بین 0 تا 14 قرار دارد که 7 عدد خنثی محسوب می شود؛ اعداد زیر 7 اسیدی و اعداد بالای 7 قلیایی هستند. pH مناسب برای تخلیه پساب در آب های سطحی 6.5 تا 8.5، برای چاه های جذبی 5 تا 9، و برای کشاورزی و آبیاری 6 تا 8.5 می باشد. pHهای بسیار زیاد یا بسیار کم می‌تواند زندگی آبزیان را به خطر اندازد زیرا آن ها تنها در محیط های خنثی یا کمی قلیایی قادر به زندگی هستند.
- درجه حرارت: درجه حرارت پساب خروجی تصفیه خانه ها باید تا حد ممکن به دمای محیط نزدیک باشد، زیرا برخی فرآیند های بیولوژیکی به گرما وابسته اند و تغییرات جزئی دما می تواند بر واکنش های شیمیایی و زندگی آبزیان تأثیر بگذارد. اندازه گیری دما به ویژه در تصفیه خانه های صنعتی و فاضلاب های انسانی که شامل آب گرم می شود، اهمیت دارد. به علاوه، دمای پساب خروجی نباید بیش از 3 درجه سانتی‌گراد، در شعاع 200 متری محل ورود، دمای منبع پذیرنده را تغییر دهد.
- فلزات سنگین: آزمایش فلزات در پساب اهمیت بالایی دارد زیرا بسیاری از فلزات سنگین، از جمله آرسنیک، کادمیوم، سرب و جیوه، تهدیدی جدی برای سلامت انسان به ویژه کودکان هستند. این فلزات با خطر ابتلا به بیماری های مختلفی از جمله اوتیسم و مشکلات کلیوی مرتبط اند.
آرسنیک غیر آلی سمی است و می تواند منجر به سرطان شود. کادمیوم عمدتاً بر کلیه ها تأثیر گذاشته و سیگار کشیدن منبع اصلی آن است. سرب در استخوان ها رسوب کرده و می تواند به پوکی استخوان و کم خونی منجر شود، به ویژه در کودکان که چهار تا پنج برابر بزرگسالان سرب جذب می‌کنند.
جیوه نیز سمی است و منبع اصلی آن شامل نیروگاه های زغال سنگ و مواد غذایی دریایی می باشد. مقادیر استاندارد برای آرسنیک، کادمیوم، سرب و جیوه در پساب های خروجی به ترتیب 0.1، 0.1، 1 و 2.5 میلی‌گرم بر لیتر تعیین شده است. همچنین، فاضلاب صنعتی به عنوان منبع اصلی آلودگی فلزات سنگین ذکر شده است.
- کلر: کلر به عنوان یک ماده ضد عفونی کننده برای پاکسازی آب و پساب از باکتری ها و ویروس ها استفاده می شود و از اوایل دهه 1900 برای این منظور به کار گرفته شده است. استفاده از مقدار مناسب کلر در گند زدایی فاضلاب ضروری است، زیرا مقادیر زیاد آن می تواند تأثیر منفی بر محیط زیست و آبزیان داشته باشد.
کلر موجود در آب به سه نوع تقسیم می شود: کلر آزاد (باقیمانده در آب)، کلر ترکیبی (کلر واکنش داده با آمونیاک یا مواد آلی) و کل کلر (ترکیب هر دو نوع). مقدار استاندارد کلر در پساب خروجی برای تخلیه در آب های سطحی و چاه ها 1 میلی‌گرم بر لیتر و برای مصارف کشاورزی و آبیاری 0.2 میلی‌گرم بر لیتر تعیین شده است.
- کلیفرم گوارشی: کلیفرم گوارشی نوعی باکتری است که در معده انسان و سایر حیوانات خونگرم وجود دارد و برخی از انواع آن می توانند موجب بیماری هایی نظیر اسهال، تب و استفراغ شوند. این باکتری ها به ویژه برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، خطرناک محسوب می شوند.
آزمایش کلیفرم گوارشی در پساب خروجی تصفیه خانه ها از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا ارگانیسم های بیماری زا، ویروس ها و باکتری های موجود در فاضلاب می توانند منجر به بیماری هایی نظیر سالمونلا و هپاتیت شده و آلودگی محیط زیست را افزایش دهند. این آلودگی ها می توانند به منابع آب زیر زمینی و خاک های کشاورزی آسیب برسانند. بر اساس استاندارد های خروجی فاضلاب، تعداد کلیفرم گوارشی در پساب نباید بیش از 400 در میلی‌لیتر و کل کلیفرم نباید بیشتر از 1000 در میلی لیتر باشد.
هزینه آزمایش نمونه فاضلاب
هزینه آزمایش نمونه فاضلاب به چندین فاکتور وابسته است که می تواند متغیر باشد. این فاکتور ها شامل نوع آزمایش، تکنولوژی مورد استفاده، حجم نمونه و همچنین محل آزمایشگاه می باشند. آزمایش های معمولی مانند تعیین آلاینده های شیمیایی، بررسی میکروبی و ارزیابی ویژگی های فیزیکی نمونه ها هزینه های متفاوتی دارند.
به طور کلی، هزینه آزمایش نمونه فاضلاب ممکن است از چند صد هزار تومان آغاز شده و تا چند میلیون تومان نیز افزایش یابد، به ویژه در موارد خاص که نیاز به آنالیز های پیچیده تر و پیشرفته تر وجود داشته باشد. همچنین، هزینه های مرتبط با جمع آوری و حمل و نقل نمونه ها نیز باید در نظر گرفته شود، چرا که این موارد می توانند بر روی کل هزینه نهایی تاثیر بگذارند.
آزمایشگاه فاضلاب رابین سبز آبان
آزمایشگاه آب و فاضلاب رابین سبز آبان با تجهیزات پیشرفته، خدمات تخصصی در زمینه آزمایشات آب و فاضلاب را ارائه می دهد. هدف این مجموعه، اجرای دقیق ضوابط کنترل و تضمین کیفیت، استفاده از آخرین روش های نمونه برداری و آنالیز و همکاری با متخصصان و مشاوران مجرب است. جهت کسب اطلاعات و مشاوره رایگان می توانید از طریق شماره های موجود در سایت با کارشناسان رابین کو تماس بگیرید و از راهنمایی های تخصصی آنان بهره مند شوید.
